Kanser Kulit (Skin Cancer) – Jenis, Simptom, Punca, Diagnosis, Faktor Risiko dan Rawatan

Kanser Kulit adalah pertumbuhan sel-sel kulit yang tidak normal dan paling kerap berlaku pada kulit yang sering terdedah kepada matahari. Namun begitu, bentuk umum kanser ini juga boleh berlaku pada kawasan kulit yang jarang terdedah pada cahaya matahari.

Terdapat tiga jenis utama kanser ini iaitu Sel Karsinoma Basal, Sel Karsinoma Skuamosa dan Melanoma.

Cara terbaik untuk mengurangkan risiko kanser jenis ini adalah dengan mengehadkan atau mengelakkan pendedahan kepada radiasi ultraviolet (UV). Selain itu, pemeriksaan kulit bagi mengesan sebarang perubahan yang mencurigakan juga boleh membantu mengesan Kanser Kulit pada peringkat awal. Pengesanan awal Kanser Kulit memberikan anda peluang lebih besar untuk mendapatkan rawatan yang berkesan.

Jenis Kanser Kulit

1. Sel karsinoma basal

2. Melanoma

3. Kanser Kulit Nonmelanoma

4. Sel karsinoma Skuamosa pada kulit

Selain itu, berikut merupakan jenis kanser ini yang jarang berlaku:

Kaposi Sarcoma. Kanser Kulit yang berlaku di dalam saluran darah pada kulit dan menyebabkan tompokan merah atau ungu pada kulit atau membran mukus.

Kaposi Sarcoma berlaku terutamanya pada individu dengan sistem imun yang lemah, seperti individu dengan AIDS atau individu yang mengambil ubat-ubatan penahan imuniti semulajadi seperti individu yang telah menjalani pemindahan organ.

Sel Karsinoma Merkel. Sel Karsinoma Merkel menyebabkan pembentukan nodul yang berkilat dan padat yang berlaku di bawah kulit dan folikel rambut. Sel Karsinoma Merkel sering dijumpai di kepala, leher dan batang tubuh.

Kelenjar Karsinoma Sebum. Kanser yang luar biasa dan agresif ini berasal daripada kelenjar minyak di kulit. Kelenjar Karsinoma Sebum yang biasanya muncul sebagai nodul keras dan tidak menyakitkan boleh berkembang di mana-mana, tetapi kebanyakannya terjadi pada kelopak mata, di mana ia sering disalah anggap sebagai masalah kelopak mata yang lain.

Simptom Kanser Kulit

Lokasi Kanser Kulit bercambah

Kanser Kulit bercambah terutamanya pada kawasan kulit yang terkena sinaran matahari (ultra violet – UV) seperti kulit kepala, muka, bibir, telinga, leher, dada, lengan, tangan dan kaki. Tetapi ia juga boleh berlaku pada kawasan-kawasan yang jarang terkena cahaya matahari seperti di telapak tangan, di bawah kuku atau kuku kaki anda serta di kawasan alat kelamin anda.

Ia menjejaskan individu yang terdiri daripada pelbagai warna kulit, termasuklah mereka yang mempunyai kulit yang lebih gelap. Apabila Melanoma berlaku pada individu yang berkulit gelap, ia cenderung berlaku di bahagian badan yang jarang terdedah kepada matahari seperti di telapak tangan dan telapak kaki.

Simptom Sel Karsinoma Basal

Sel Karsinoma Basal biasanya berlaku di kawasan yang terdedah kepada cahaya matahari pada badan anda seperti leher atau muka.

Sel karsinoma basal boleh muncul sebagai:

– Bengkak yang kelihatan seakan mutiara atau berlilin

– Luka yang berwarna seperti kulit atau coklat

– Pendarahan atau sakit perut yang sembuh dan berulang

Simptom Sel Karsinoma Skuamosa

Selalunya, Sel Karsinoma Skuamosa juga berlaku di kawasan yang terdedah kepada matahari pada badan anda seperti muka, telinga dan tangan anda. Individu yang mempunyai kulit yang lebih gelap lebih cenderung untuk mengembangkan Sel Karsinoma Skuamosa di kawasan yang tidak terdedah kepada cahaya matahari.

Sel Karsinoma Skuamosa mungkin muncul dalam bentuk:

– Sebuah nodul yang berwarna merah dan padat

– Luka rata dengan permukaan yang bersisik dan menggerutu

Simptom Melanoma

Melanoma boleh berkembang di mana-mana bahagian badan anda seperti dalam kulit yang normal atau dalam tahi lalat yang sedia ada kemudian menjadi kanser. Melanoma sering muncul di muka atau tubuh seorang lelaki. Bagi wanita, jenis kanser ini sering berkembang pada bahagian bawah kaki. Melanoma boleh berlaku pada kulit yang tidak terdedah dengan matahari bagi lelaki dan wanita.

Melanoma boleh menjejaskan individu daripada pelbagai warna kulit. Bagi individu dengan tona kulit yang lebih gelap, Melanoma cenderung berlaku di telapak tangan, telapak kaki atau di bawah kuku serta kuku kaki.

Tanda-tanda Melanoma termasuklah:

• Tompokan besar berwarna coklat gelap

• Tahi lalat yang berubah warna, saiz, tekstur atau berdarah

• Luka kecil dengan sempadan dan bahagian yang tidak teratur yang berwarna merah, merah jambu, putih, biru atau biru-hitam

• Luka yang menyakitkan yang bernanah atau rasa seperti terbakar

• Luka gelap pada telapak tangan, telapak kaki, hujung jari atau jari kaki, atau pada membran mukus yang merangkumi mulut, hidung, faraj atau dubur

Punca Kanser Kulit

Hampir semua jenis kanser ini berpunca dari mutasi DNA yang disebabkan oleh cahaya ultraviolet yang memberi kesan kepada sel-sel epidermis. Kebanyakan kanser awal ini dikawal oleh sistem imun semulajadi yang membenarkan perkembangan sel-sel malignan kemudiannya berkembang menjadi tumor.

Diagnosis Kanser Kulit

Untuk mendiagnosis kanser ini, doktor anda akan:

Memeriksa kulit anda. Doktor anda akan memeriksa kulit anda untuk menentukan sama ada terdapat sebarang perubahan kulit yang mungkin boleh menjadi Kanser Kulit. Ujian lanjutan juga mungkin diperlukan bagi mengesahkan diagnosis.

Mengeluarkan sampel kulit yang mencurigakan bagi menjalani pengujian (biopsi kulit). Doktor anda akan mengeluarkan kulit yang mencurigakan untuk ujian makmal atau biopsi. Biopsi boleh menentukan sama ada anda mempunyai Kanser Kulit dan jika ya, juga jenis Kanser Kulit yang anda miliki.

Menentukan tahap Kanser Kulit yang anda alami. Sekiranya doktor anda menentukan anda mempunyai Kanser Kulit, anda mungkin menjalani ujian tambahan untuk menentukan tahap (peringkat) Kanser Kulit yang anda alami.

Biopsi. Kanser kulit seperti Sel Karsinoma Basal jarang berlaku, biopsi yang membuang keseluruhan pertumbuhan adalah merupakan satu-satunya ujian yang diperlukan untuk menentukan peringkat kanser tersebut. Tetapi jika anda mempunyai Sel Karsinoma Skuamosa besar, Sel Karsinoma Merkel atau Melanoma, doktor anda boleh mengesyorkan ujian lanjutan untuk menentukan sejauh mana kanser tersebut telah merebak.

Ujian pengimejan. Ini dilakukan untuk memeriksa nodus limfa yang berhampiran bagi sebarang tanda-tanda kanser atau prosedur membuang nodus limfa yang berdekatan dan mengujinya untuk tanda-tanda kanser (biopsi sentinel nodus limfa).

Doktor menggunakan angka Roman I hingga IV untuk menunjukkan peringkat kanser. Tahap I kanser adalah kecil dan terhad kepada lokasi ia bermula. Tahap IV menunjukkan kanser telah lanjut dan telah merebak ke bahagian badan yang lain.

Faktor Risiko Kanser Kulit

Faktor risiko yang paling umum untuk Kanser Kulit adalah seperti berikut.

Pendedahan kepada cahaya ultraviolet, sama ada daripada matahari atau katil ‘tanning’. Individu berkulit putih yang mempunyai mata berwarna hazel atau biru serta individu yang berambut perang atau rambut merah adalah sangat mudah terdedah kepada Kanser Kulit. Masalahnya akan menjadi semakin buruk di kawasan bersuhu tinggi atau berhampiran garisan khatulistiwa di mana pendedahan terhadap cahaya matahari adalah lebih banyak.

Sistem imun yang ditahan secara kronik (imunosuppression) keadaan ini berpunca dari penyakit dasar seperti jangkitan HIV/AIDS atau kanser atau daripada beberapa ubat seperti prednisone atau rawatan kemoterapi.

Pendedahan kepada sinaran pengimejan (sinar-X) atau bahan kimia yang diketahui boleh mengakibatkan kanser seperti arsenik.

Jangkitan virus kutil yang diperoleh secara seksual.

Sejarah menghidap Kanser Kulit mempunyai 20% risiko untuk mendapat Kanser Kulit kedua dalam dua tahun akan datang.

Umur yang lanjut. Pesakit yang lebih berusia mempunyai risiko lebih tinggi untuk menghidap Kanser Kulit.

Rawatan Kanser Kulit

Pilihan rawatan dan luka kulit adalah berbeza bergantung pada saiz, jenis, kedalaman dan lokasi luka. Kanser Kulit kecil yang terhad pada permukaan kulit mungkin tidak memerlukan rawatan selain biopsi kulit awal yang membuang keseluruhan pertumbuhan.

Jika rawatan tambahan diperlukan, pilihan tersebut termasuklah:

Pembekuan. Doktor anda boleh memusnahkan keratosin actinic dan beberapa Kanser Kulit kecil awal yang lain dengan membekukannya menggunakan nitrogen cair (cryosurgery). Tisu kanser akan mati apabila ia cair.

Pembedahan pengecualian. Rawatan jenis ini sesuai untuk sebarang jenis Kanser Kulit. Doktor akan memotong (mengeluarkan) tisu kanser dan bahagian kulit sekelilingnya yang sihat. Pembuangan yang luas iaitu membuang lebihan kulit yang normal di sekeliling tumor, mungkin disyorkan dalam sesetengah kes.

Pembedahan Mohs. Prosedur ini dilakukan untuk Kanser Kulit yang bersaiz lebih besar, berulang atau sukar dirawat termasuklah Sel Karsinoma Basal dan Skuamosa. Ia sering dilakukan pada bahagian dengan banyak kulit yang perlu dipelihara seperti di hidung.

Semasa pembedahan Mohs, doktor anda akan membuang lapisan pertumbuhan kulit lapisan demi lapisan, sambil memeriksa setiap lapisan di bawah mikroskop sehingga tiada sel yang abnormal. Prosedur ini membolehkan sel-sel kanser dikeluarkan tanpa mengeluarkan sejumlah besar kulit yang sihat di sekelilingnya.

Curettage dan elektrodesikasi atau cryotherapy. Selepas mengeluarkan sebahagian besar ketumbuhan, doktor akan merosakkan lapisan sel kanser menggunakan peranti dengan pisau bulat (curet). Kemudian, jarum elektrik akan memusnahkan sel-sel kanser yang selebihnya. Dalam variasi prosedur ini, nitrogen cecair boleh digunakan untuk membekukan bahagian dasar dan sekeliling bahagian kawasan yang dirawat.

Prosedur yang mudah dan cepat ini boleh digunakan untuk merawat Kanser Sel Basal atau Sel Kanser Skuamosa nipis.

Terapi radiasi. Terapi sinaran menggunakan tenaga berkuasa tinggi, seperti X-ray, boleh membunuh sel-sel kanser. Terapi ini disyorkan apabila kanser tidak dapat dikeluarkan sepenuhnya melalui pembedahan.

Kemoterapi. Dalam prosedur kemoterapi, ubat-ubatan digunakan untuk membunuh sel kanser. Bagi kanser yang hanya terhad pada lapisan atas kulit, krim atau losyen yang mengandungi agen anti kanser boleh digunakan secara langsung ke atas kulit. Bagi Kanser Kulit yang telah merebak ke kawasan badan yang lain, kemoterapi sistemik boleh digunakan untuk merawat Kanser Kulit tersebut.

Terapi fotodinamik. Rawatan ini boleh memusnahkan sel-sel Kanser Kulit dengan gabungan bersama cahaya laser dan ubat-ubatan yang menjadikan sel-sel kanser sensitif terhadap cahaya.