Kejang Sawan (Seizure and Convulsion)

Pengenalan

Sawan dan kejang badan adalah satu episod apabila anda mengalami kekejangan otot yang tidak terkawal diikuti dengan kehilangan kesedaran diri. Kekejangan mengakibatkan pergerakan tersentak yang biasanya berlangsung selama satu hingga dua minit.

Kekejangan boleh berlaku dalam masa-masa tertentu jika anda menghidap sawan dan epilepsi, namun begitu, anda masih boleh mengalami kekejangan walaupun anda tidak menghidap epilepsi. Ia boleh menjadi simptom bagi beberapa penyakit lain seperti demam yang hadir secara tiba-tiba, kancing gigi atau gula darah yang sangat rendah.

Teruskan membaca untuk mengetahui lebih lanjut tentang apa yang menyebabkan keadaan ini berlaku dan apa yang perlu dilakukan jika seseorang mengalami sawan.

Sawan adalah gangguan elektrik yang tidak terkawal dan berlaku secara tiba-tiba di dalam otak. Ia boleh menyebabkan perubahan tingkah laku, pergerakan atau perasaan anda serta menjejaskan kesedaran anda. Sekiranya anda mengalami dua atau lebih sawan atau cenderung mengalaminya secara berulang, ia menandakan bahawa anda mempunyai epilepsi.

Terdapat pelbagai jenis sawan. Jenis sawan adalah berbeza bergantung pada permulaannyadi dalam otak. Sebilangan besar sawan berlangsung selama 30 saat hingga dua minit. Sawan yang berlangsung lebih daripada lima minit dikira sebagai satu kecemasan perubatan.

Ia adalah perkara yang lebih umum daripada apa yang anda sangkakan. Ia boleh berlaku selepas strok, kecederaan kepala, jangkitan seperti meningitis atau penyakit lain. Walau bagaimanapun, penyebab sawan masih tidak diketahui.

Kebanyakan gangguan boleh dikawal dengan ubat, namun begitu pengurusan sawan sangat penting ke atas kehidupan harian anda. Berita baiknya adalah anda boleh bekerjasama dengan doktor anda untuk mengawal dan mengurus serta kesan sampingan ubat.

Penerangan

Secara umum, kekejangan adalah jelas dan ketara. Ia melibatkan seluruh badan, namun sesetengah kekejangan hanya menjejaskan satu bahagian badan sahaja seperti kaki atau lengan. Sawan mungkin berlaku dalam masa singkat, hanya berlangsyng selama beberapa saat atau berterusan dalam tempoh yang lama sehinggalah bantuan ubat-ubatan diberikan.

Beberapa ciri utama kekejangan:

• Goncangan badan yang beritma atau tersentak

• Pergerakan fizikal yang luar biasa

• Tidak boleh menghentikan pergerakan secara sukarela

• Kehilangan kesedaran (kesedaran menurun atau kehilangan kesedaran sepenuhnya)

Apabila anda mengalami sawan, tanda-tanda dan simptomnya boleh berkisar daripada ringan hingga teruk dan ia berbeza-beza bergantung kepada jenis sawan. Tanda-tanda dan simptom termasuklah:

• Kekeliruan sementara

• Tatapan seperti dipukau

• Pergerakan lengan dan kaki yang tidak terkawal

• Hilang kawalan atau kesedaran

• Menunjukkan simptom kognitif atau emosi seperti ketakutan, kebimbangan atau deja vu

Doktor biasanya mengkategorikan sawan sebagai fokal atau umum berdasarkan bagaimana dan lokasi aktiviti otak yang tidak normal bermula. Selain itu, ia mungkin juga dikategorikan sebagai permulaan yang tidak diketahui jika bagaimana sawan bermula tidak diketahui.

– Sawan fokal

Sawan fokal berlaku apabila terdapat aktiviti elektrik yang tidak normal dalam satu kawasan dalam otak anda. Sawan fokal boleh berlaku dengan atau tanpa kehilangan kesedaran:

• Sawan fokal dengan kehilangan kesedaran. Sawan jenis ini melibatkan perubahan atau kehilangan kesedaran. Anda mungkin merenung ke satu tempat dan tidak bertindak balas secara normal ke atas persekitaran anda atau melakukan gerakan yang berulang seperti menggosok tangan, mengunyah, menelan atau berjalan dalam bulatan.

• Sawan fokal tanpa kehilangan kesedaran. Sawan ini boleh mengubah emosi atau mengubah rupa, bau, rasa atau bunyi sesuatu namun anda masih sedar. Selain itu, ia juga boleh mengakibatkan sentakan tubuh yang tidak disengajakan seperti lengan atau kaki dan simptom deria spontan seperti kebas, pening dan kelipan lampu.

Simptom sawan fokal boleh dikelirukan dengan gangguan neurologi lain seperti migrain, narkolepsi atau penyakit mental.

– Sawan umum

Sawan yang melibatkan semua bidang otak disebut sebagai sawan umum. Jenis serangan yang berlainan termasuklah:

• Sawan absense.Dikenali sebagai petit mal seizur,dan ia sering berlaku kepada kanak-kanak. Ia dicirikan dengan perbuatan seperti merenung ke satu arah atau pergerakan badan yang halus, seperti mata yang berkedip atau bibir yang mencebik. Ia mungkin berlaku dalam kelompok tertentu dan mengakibatkan kehilangan kesedaran yang singkat.

• Sawan tonik. Menyebabkan kekejangan otot. Ia biasanya menjejaskan otot di belakang, lengan dan kaki serta boleh menyebabkan anda jatuh ke bawah.

• Sawan atonik. Sawan atonik juga dikenali sebagai sawan penurunan, menyebabkan kehilangan kawalan otot sehingga membuatkan anda rebah atau jatuh secara tiba-tiba.

• Sawan klonik. Sawan klonin dikaitkan dengan pergerakan otot yang berulang atau beritma. Ia cenderung menjejaskan leher, muka dan lengan.

• Sawan mioklonik. Sawan mioklonik biasanya muncul bersama sentakan singkat atau libasan tangan dan kaki secara tiba-tiba

• Sawan tonik-kloni. Sawan tonik-klonik yang sebelum ini dikenali sebagai grand mal seizure, adalah sejenis sawan epileptik yang paling dramatik dan boleh mengakibatkan kehilangan kesedaran secara tiba-tiba, badan mengeras dan merengkok, perbuatan mengigit lidah serta kadangkala boleh menjejaskan kawalan pundi kencing.

Penyebab yang berkemungkinan

Beberapa keadaan yang berbeza boleh menyebabkan sawan, termasuklah:

– Sawan epileptik

Menurut Yayasan Epilepsi, epilepsi adalah keadaan yang menyebabkan seseorang mengalami banyak gangguan sawan.

Sawan adalah sejenis gangguan elektrik di dalam otak. Terdapat pelbagai jenis sawan yang mempunyai simptom yang berbeza.

Kadangkala, sawan epileptik boleh menyebabkan seseorang mengalami kekejangan. Jenis yang paling biasa dipanggil sawan tonik-klonik. “Tonik” bermaksud mengeras manakala “klonik” bermaksud tersentak. Pergerakan ini menerangkan ciri-ciri utama sawan.

Selain kekejangan, pesakit juga boleh menghasilkan bunyi bising apabila udara bergerak dengan paksaan melewati kord vokal mereka.

Ramai individu berfikir sawan boleh dirujuk sebagai epilepsi, namun sesetengah sawan tidak menyebabkan kekejangan.

Sebagai contoh, sawan absens berlaku apabila pesakit bergerak dan tidak bertindak balas semasa sawan tersebut berlangsung.

– Sawan demam

Menurut Institut Gangguan Neurologi dan Strok Kebangsaan, sawan demam boleh menjejaskan kanak-kanak yang mengalami demam di antara umur 6 bulan hingga 5 tahun. Sawan demam menyebabkan sawan yang biasanya berlangsung selama5 minit.

Majoriti sawan demam tidak memberikan impak yang negatif dankekal pada seorang kanak-kanak. Ia secara umum tidak berbahaya dan tidak memerlukan rawatan.

Walau bagaimanapun, jika sawan berlanjutan selama lebih daripada 5 minit atau jika kanak-kanak tidak pulih dengan segera, anda perlu memanggil ambulans.

– Sawan bukan epilepsi

Menurut Institut Gangguan Neurologi dan Strok Kebangsaan, sawan bukan epilepsi adalah sawan yang kelihatan seperti epilepsi namun ia bukan disebabkan oleh gangguan elektrik di dalam otak seseorang.

Doktor percaya bahawa sawan bukan epilepsi adalah satu penyakit “psikogenik”. Ini bermaksud ia berlaku akibat tekanan mental atau emosi. Atas sebab ini, para doktor turut merujuknya sebagai “sawan bukan epilepsi psikogenik.”

Doktor akan mencadangkan terapi psikologi seperti terapi perilaku kognitif, untuk membantu merawat sawan bukan epilepsi. Rawatan ini membantu pesakit menguruskan tekanan untuk mencari punca yang menyebabkan sawan.

– Paroxysmal kinesigenic dyskinesia

Menurut Pusat Pengembangan Sains Translasi Nasional, paroxysmal kinesigenic dyskinesia (PKD) adalah keadaan yang jarang berlaku yang boleh menyebabkan kekejangan.

Sawan PKD biasanya terjadi selepas seseorang mengalami pergerakan secara tiba-tiba seperti terkejut atau bangun dari duduk.

Sawan ini biasanya berlangsung kurang dari 5 minit tetapi dalam sesetengah kes ia boleh berterusan dengan lebih lama. Pesakit biasanya kerap mengalaminya apabila usia mereka semakin meningkat.

Ini merupakan keadaan genetik, yang bermaksud ibuatau bapa boleh mewariskannya kepada anak-anak mereka.

Walau bagaimanapun, penyelidikan telah mendapati bahawa ubat antikonvulsan, seperti karbamazepine adalah rawatan yang berkesan untuk keadaan ini.

– Reaksi ubat

Dalam kes yang jarang berlaku, ubat-ubatan tertentu boleh menyebabkan sawan epilepsi dan kekejangan.

– Migrain

Terdapat beberapa bukti bahawa migrain boleh menyebabkan sawan epilepsi. Ia digelar sebagai migralepsy.

Walau bagaimanapun, segelintir penyelidik lain membantah pendapat mengenai migralepsy tersebut. Oleh kerana masih banyak penyelidikan yang perlu dilakukan untuk menentukan sama ada migralepsy adalah keadaan yang berbeza.

Sel-sel saraf (neuron) di dalam otak mencipta, menghantar dan menerima impuls elektrik, lalu membolehkan sel-sel saraf otak berkomunikasi. Apa-apa yang mengganggu laluan komunikasi ini boleh membawa kepada sawan.

Penyebab yang paling biasa adalah sawan adalah epilepsi. Tetapi tidak semua orang yang mempunyai serangan sawan mempunyai epilepsi. Kadang-kadang sawan berlaku kerana:

• Demam panas, yang boleh dikaitkan dengan jangkitan seperti meningitis

• Kurang tidur

• Natrium darah rendah (hiponatremia), yang boleh berlaku dengan terapi diuretik

• Ubat-ubatan, seperti penahan sakit tertentu, antidepresan atau terapi berhenti merokok yang menurunkan potensi sawan.

• Trauma kepala yang menyebabkan kawasan pendarahan di dalam otak

• Strok

• Barah otak

• Ubat rekreasi atau haram, seperti amphetamines atau kokain

• Penyalahgunaan alkohol semasa pengambilan atau mabuk yang melampau

Bila perlu berjumpa doktor

Sekiranya diri anda atau anak anda mengalami demam sawan buat kali pertama, anda perlu ke hospital segera bagi tujuan pemeriksaan.

Terdapat sesetengah simptom sawan dan kekejangan yang perlu dibimbangkan seperti:

Muntah-muntah secara berterusan
Leher menjadi keras
Bernafas dengan laju
Kerap tidur atau kelihatan terlalu letih

Apa yang boleh diharapkan di klinik

Sejarah perubatan anda dan gejala-gejala lain akan membantu doktor anda tentang pengujian apa yang diperlukan. Ini mungkin termasuk:

• Ujian darah dan air kencing untuk memeriksa jangkitan atau kehadiran bahan toksik

• EEG untuk memeriksa aktiviti elektrik di dalam otak

• ujian pengimejan seperti imbasan MRI atau CT otak

Selepas sawan, doktor anda akan mengkaji semula gejala dan sejarah perubatan anda dengan teliti. Doktor anda boleh menjalankan beberapa ujian untuk menentukan punca sawan anda dan menilai kemungkinan jika anda mempunyai yang lain.

Ujian mungkin termasuk:

• Pemeriksaan neurologi. Doktor anda boleh menguji kelakuan, kebolehan motor dan fungsi mental untuk menentukan sama ada anda mempunyai masalah dengan otak dan sistem saraf.

• Ujian darah. Doktor anda mungkin mengambil sampel darah untuk memeriksa tanda-tanda jangkitan, keadaan genetik, paras gula darah atau ketidakseimbangan elektrolit.

• Suntikan lumbar. Sekiranya doktor anda mengesyaki jangkitan sebagai penyebab sawan, anda mungkin perlu mengeluarkan sampel cecair serebrospinal untuk diuji.

• Elektroencephalogram (EEG). Dalam ujian ini, doktor akan meletakkan elektrod ke kulit kepala anda dengan bahan seperti pes. Elektrod merekodkan aktiviti elektrik otak anda yang muncul sebagai garisan bergelombang pada rakaman EEG. EEG mungkin mendedahkan corak yang memberitahu doktor sama ada sawan mungkin akan berlaku lagi. Ujian EEG juga boleh membantu doktor anda mengecualikan keadaan lain yang meniru epilepsi sebagai sebab sawan anda. Bergantung kepada butiran sawan anda, ujian ini boleh dilakukan sebagai pesakit luar di klinik, bermalam di rumah dengan alat ambulatori atau lebih dari beberapa malam di hospital.

• Tomografi berkomputer (CT). Pemeriksaan CT menggunakan sinar-X untuk mendapatkan imej rentetan keratan otak anda. Imbasan CT boleh mendedahkan keabnormalan di otak anda yang mungkin menyebabkan sawan seperti tumor, pendarahan dan sista.

• Pengimejan resonans magnetik (MRI). Suatu imbasan MRI menggunakan magnet yang kuat dan gelombang radio untuk manghasilkan pandangan terperinci mengenai otak anda. Doktor anda boleh mengesan lesi atau keabnormalan di otak anda yang boleh mengakibatkan kejang.

• Positron emission tomography (PET). Siasatan PET menggunakan sedikit bahan radioaktif berdos rendah yang disuntik ke dalam vena untuk membantu memperlihatkan kawasan aktif otak dan mengesan kelainan.

• Tomografi berkomputer foton tunggal (SPECT). Ujian SPECT menggunakan sedikit bahan radioaktif berdos rendah yang disuntik ke dalam vena untuk membuat peta terperinci, aktiviti aliran darah 3D di otak anda yang berlaku semasa sawan. Doktor juga boleh menjalankan ujian SPECT yang dipanggil pengurangan SPECT ictal kepada MRI (SISCOM), yang mungkin memberikan hasil yang lebih terperinci. Ujian ini biasanya dilakukan di hospital dengan rakaman EEG semalaman.

Rawatan

Apabila terjadi sawan demam pada kanak-kanak, anda mungkin tidak memerlukan rawatan selain untuk menangani punca demam. Kadangkala doktor anda mungkin memberi ubat untuk digunakan jika terjadi sawan demam yang lain.

Sekiranya kejang dan sawan kerap terjadi, doktor anda boleh mengesyorkan ubat-ubatan yang boleh membantu mencegah kejang. Pilihan rawatan bergantung kepada punca.

Apa yang perlu dilakukan jika anda dengan mengalami konvulsi

Ia boleh menggangu untuk melihat seseorang mengalami sawan, tetapi penting untuk cuba bertenang.

Sawan demam mungkin akan berakhir sebelum anda boleh meminta bantuan. Cuba turunkan demam dengan menggunakan selimut tambahan dan pakaian berat. Tawarkan keselesaan dan jaminan.

Berunding dengan doktor sebelum memberi ubat. Selepas sawan, seorang kanak-kanak mungkin marah selama beberapa hari. Kekalkan waktu tidur biasa dan biarkan kanak-kanak tidur di atas katil mereka sendiri.

Bukan semua orang yang mempunyai sawan akan mengalaminya lagi. Oleh kerana sawan boleh menjadi insiden terpencil, doktor anda mungkin tidak memutuskan untuk memulakan rawatan sehingga anda mempunyai lebih dari satu kes sawan.

Matlamat optimum dalam rawatan sawan adalah untuk mencari terapi terbaik untuk menghentikan sawan dengan kesan sampingan yang paling sedikit.

– Ubat

Rawatan untuk sawan sering melibatkan penggunaan ubat-ubatan anti-sawan. Terdapat beberapa pilihan untuk ubat-ubatan anti-sawam. Matlamatnya ialah untuk mencari ubat yang paling sesuai untuk anda dan yang menyebabkan kesan sampingan yang paling sedikit. Dalam sesetengah kes, doktor anda mungkin mencadangkan lebih daripada satu ubat.

Mencari ubat dan dos yang betul boleh menjadi kompleks. Doktor anda akan mempertimbangkan keadaan, kekerapan sawan, umur anda dan faktor-faktor lain ketika memilih ubat yang akan ditetapkan. Doktor anda juga akan mengkaji sebarang ubat lain yang mungkin anda ambil bagi memastikan ubat anti-epileptik tidak akan berinteraksi dengannya.

– Pembedahan dan terapi lain

Sekiranya ubat-ubatan anti-sawan tidak berkesan, rawatan lain mungkin menjadi pilihan:

• Pembedahan. Matlamat pembedahan adalah untuk menghentikan sawan daripada terus berlaku. Pakar bedah akan mengesan dan membuang kawasan otak anda di mana kejang bermula. Pembedahan berfungsi paling baik untuk orang yang mempunyai sawan yang selalu berasal dari tempat yang sama di dalam otak mereka.

• Rangsangan saraf vagus. Peranti yang diimplan di bawah kulit dada anda merangsang saraf vagus di leher anda, menghantar isyarat ke otak anda yang menghalang kejang. Dengan rangsangan saraf vagus, anda masih perlu mengambil ubat, tetapi anda mungkin dapat menurunkan dos.

• Neurostimulasi responsif. Semasa neurostimulasi responsif, peranti yang ditanamkan di permukaan otak anda atau dalam tisu otak dapat mengesan aktiviti sawan dan menyampaikan stimulasi elektrik ke kawasan yang dikesan untuk menghentikan sawan.

• Rangsangan otak dalaman. Doktor mengimplan elektrod dalam bahagian tertentu di otak anda untuk menghasilkan impuls elektrik yang mengawal aktiviti otak yang tidak normal. Elektrod dilampirkan pada peranti seperti alat perentak jantung yang diletakkan di bawah kulit dada anda, yang mengawal jumlah rangsangan yang dihasilkan.

• Terapi pemakanan. Berikutan diet yang tinggi lemak dan rendah karbohidrat, yang dikenali sebagai diet ketogenik, boleh meningkatkan kawalan kejang. Variasi diet yang tinggi lemak, rendah karbohidrat, seperti indeks glisemik rendah dan diet Atkins yang diubah suai, walaupun kurang berkesan, tidak sekata sebagai diet ketogenik dan boleh memberikan manfaat.

– Kehamilan dan sawan

Wanita yang pernah mengalami sawan terdahulu biasanya mempunyai kehamilan yang sihat. Kecacatan kelahiran yang berkaitan dengan ubat-ubatan tertentu kadang-kadang boleh berlaku.

Khususnya, asid valproic – satu ubat yang mungkin untuk sawan umum – telah dikaitkan dengan defisit kognitif dan kecacatan tiub saraf seperti spina bifida. Akademi Neurologi Amerika mengesyorkan bahawa wanita perlu mengelakkan menggunakan asid valproic semasa hamil kerana risiko kepada bayi. Bincangkan risiko ini dengan doktor anda. Kerana risiko kecacatan kelahiran dan kerana kehamilan dapat mengubah tahap ubat, perancangan prasangka amat penting bagi wanita yang telah mengalami kejang.

Dalam sesetengah kes, mungkin sesuai untuk menukar dos ubat sawan sebelum atau semasa kehamilan. Ubat mungkin dihidupkan dalam kes-kes yang jarang berlaku.

– Ubat kontrasepsi dan anti-sawan

Sesetengah ubat anti-sawan boleh mengubah keberkesanan ubat kawalan kelahiran (ubat kontraseptif). Jika kontrasepsi adalah keutamaan yang tinggi, bincang dengan doktor anda untuk menilai sama ada ubat anda berinteraksi dengan kontraseptif oral anda dan jika bentuk kontrasepsi lain perlu dipertimbangkan.